Donja Borina, Crkva svetog Ilije

Crkva svetog Ilije u Donjoj Borini završena je 1927. godine. Crkva je smeštena u izuzetno lep, negovan park, pa se u momentu učini da smo u nekoj poznatoj botaničkoj bašti.

Crkva svetog Ilije u Donjoj Borini

Prva crkva u Donjoj Borini sagrađena je 1879. godine. Ugrađeni materijali: drvene grede, letve, pruće i zemljani malter, nisu dugo izdržali. Zato je, umesto prethodne, 1914. godine započeta izgradnja nove crkve. Rat je odložio radove, pa je sadašnja Crkva svetog Ilij završena 1927. godine.

Ploča sa podacima o crkvama u Donjoj Borini

Na putovanjima i istraživanjima Srbije posetio sam veliki broj manastira i crkava. Dopadaju mi se usamljene u polju, male, nepoznate, ali fotogenične, poput crkve u Grivskoj, Arilje, ili crkva brvnara u Selencu, Ljubovija. Lepe su crkve uklesane u steni, kao što su manastir Crna reka, Tutin i manastir Gornjak, Žagubica. Volim da snimim zrak sunca u mračnoj unutrašnjosti crkve. Privlači me isključivo likovnost.

Kapija crkve u Donjoj Borini

Crkva svetog Ilije u Donjoj Borini voli da se slika, što nagoveštava već od ulazne kapije.

Crkva u Borini okružena je izuzetno lepim parkom

Oko crkve uređen je smišljeno organizovan i redovno negovan park, sa dosta cveća i rastinja, pa je teško reći da li je park u dvorištu crkve, ili je crkva u parku.

Donja Borina - Crkva svetog Ilije

Glavni ulaz u Crkvu svetog Ilije u Donjoj Borini

Fasada crkve urađena je u kamenu, sa prepoznatljivim uticajem vizantijsko-srpskog arhitektonskog stila. Kompozicija je harmonična i u potpunosti prati Fibonačijev zlatni presek.

Crkva svetog Ilije u zlatnom preseku

Nedavno je pored crkve, u istom arhitektonskom stilu sagrađena kapela.

Kapela u porti crkve, arhitektonski usaglašena sa crkvom

U poslednje vreme video sam crkve, iznad čijih ulaza su državne zastave. Ne ulazeći u razloge i eventualne obaveze, ili želje crkvenih vlasti da istaknu državni simbol, zastava mi se na takvom mestu nikako ne uklapa u ambijent, namenu i arhitekturu objekta. Baš ne idu zajedno, osim ako je to zakonska obaveza.

Državna zastava ispred kapela u porti crkve u Donjoj Borini

Unutrašnjost kapele jednostavna je, preovlađuje metalni prostor za sveće i delovala bi krajnje sumorno bez slikovitog venčića na ulazu.

Venčić na vratima kapele

Unutrašnjost Crkve svetog Ilije u Donjoj Borini prostrana je, oslikani su zidovi i plafon iznad ikonostasa. Veliki, bočni prozori donose dnevno svetlo, unoseći prijatne kontraste svetlo-tamno.

Unutrašnjost crkve u Donjoj Borini

Ikonostas Crkve svetog Ilije u Donjoj Borini

Kada se promeni ugao gledanja, vidno polje se proširi, pa se na ikonostas nadovežu freske naslikane na plafonu. Na znam da li je sve to usaglašeno sa ustaljenim crkvenim kanonima, ali novi pogled baš mi se sviđa.

Ikonostas, plafonske freske i polijelej

Ikonostas, plafonske freske i polijelej

Konačno, neobična likovna scena, kakvu sam tražio. Sveti Mihailo i sveti Georgije u prirodnoj veličini, kraj osvetljenog prozora, u pozi čuvara. Stvarno stražare, ili ja to samo tako tumačim?

Freske svetog Mihaila i Georgija

Jedna od frasaka podjednako je lepa, ali i sumorna. Predstavlja Jovana Vladimira (990-1016), srpskog vladara Duklje. Nakon pogubljenja, proglašen je za sveca. Po kanonima, na ikonama i freskama oslikava se sa svojom odrubljenom glavom u levoj ruci. Na fresci, u Crkvi svetog Ilije u Donjoj Borini, osim odrubljene glave, ispisano je: "Pokajte se!". Ne mogu baš da se setim nekog svog mnogo velikog greha, ili, ne daj, Bože, da sam nekoga ubio. Za svaki slučaj, iskreno sam se i unapred pokajao za sve buduće grehe.

Freska svetog Jovana Vladimira u crkvi u Donjoj Borini

U crkvenom dvorištu je sveštenički konak. Dešava se da su konaci lepši i veći od crkve. Međutim, u Donjoj Borini sve je podjednako lepo: i crkva, i kapela, i parka. Pa zašto ne bi bio lep i konak!

Sveštenički dom u porti Crkve svetog Ilije u Donjoj Borini

Sasvim je sigurno da su stari spomenici u crkvenim portama jedan od izuzetno fotogeničnih motiva. Zajedničko je da čuvaju sećanje na neke dobre ljude, natpisi su često na staroslovenskom, a večitu garanciju na trajnost fotografija dragih pokojnika davale su nekadašnje fotografske radnje. Retko se događa da se sa tim spomenicima ružno postupa. Ali, mogu da posvedočim i suprotno. U vrlo poznatom manastiru Klisura kod Dobrača (Arilje), vođene preduzetničkim duhom, monahinje su stare grobove prekopale, a stare spomenike zamenile su spomenicima novih, imućnih darodavaca. Nisu mi dozvolile da uđem u crkvu, pa nisam siguran da li se pored vrednih fresaka iz XIII veka, ne nalaze neke nove, sa likovima današnjih, ali još neproglašenih svetaca. Priča se da se i to dešava ovih dana...

Stari spomenici u crkvenoj porti

Stari spomenici u crkvenoj porti

Kada sam napustio crkveno dvorište i vratio se u sadašnje vreme, dočekala me je lepa slika društvenog života meštana Donje Borine: Dom kulture i fudbalski teren sa ošišanom, negovanom travom. Ne pratim sport, pa nisam siguran da li je ovo teren prvoligaša iz Donje Borine. Ipak zaključujem da fudbalskom timu iz Donje Borine, i pored dobrog terena, nema mesta u Prvoj ligi, ili kako se već zove. Razlog je vrlo jednostavan: u Donjoj Borini nema huligana! (Pročitajte i priču o Donjoj Borini)

Sela s pogledom na Drinu

 

U Donjoj Borini žive dobri ljudi, dobrodošli ste!

---

Zahvaljujem se:

• Opštini Mali Zvornik, koja je organizovala posetu Donjoj Borini;
• prijatelju Milanu Vukašinoviću - Lisu, na obuci za izradu unikatnih "damaskus" lovačkih noževa;
• prijatelju Borisu Katiću, na vožnji i strpljenju i
• prijatelju Daliboru Krstiću, uredniku Malozvorničkog informativnog portala na medijskoj podršci.